Loneitu Hriat Tur Puanchhuahna
-Source-
PANGBAL
(TAPIOCA)
H. Lalchhuanvawra M.Sc (Agri.)
Pangbal kan tih hi tawng dang tam takin hriat lar a ni bawk a, chungte chu Tapioca tih te, Manioc tih te, Mandioc tih te, Yuca tih te leh Cassava tih te a ni. A Science hming chu Manihot Esculenta a ni thung. Pangbal hi South America khawchhak lama hmuhchhuah a ni a, chuta tangin Tropical Africa leh Indonesia-ah te a lut a. Brazil, Guiana leh Mexico –ah te lalut zelin Europe ram leh India ramte a rawn thleng ve ta ni.
Pangbal hian pawimawhna tam tak a nei a. Tropical America-ah te chuan mi maktaduai tam takin chawpui ber atan an hmang a. Chubakah chaw atana hman theih thil chi hrang hrang, Cake leh Biscuit te thlengin siam nan khawvel hmun hrang hrangah an hmang bawk a ni. Tin, Starch Powder siamin thil char nan an hmang nasa hle bawk. Plywood inthuahthip char nante, paper leh puan tih mam nante leh tihkhawng nan te, Factory leh Mills-ah te an hmang nasa hle bawk a ni. Heng bakah hian Zu lam chi Alcohol siam nan pawh hman a ni.
Pangbal hi chi hnih, a thlum chi leh a kha chi a awm a. A bulbawk hi a sen leh buang leh var chite an awm bawk.
Pangbal hian tur chikhat Hydrocyanic glucoside a pai a. He tur hi a thlum chi-ah a tlem a, chubakah a tak leh a pil indai danna velah chauh hian a awm a. A kha chi-ah thung chuan a tamin a bulbal englaiah pawh hian a awm vek a ni. He tur hi pangbal chhum hmin rual hian a thi ve mai thin a. Chuvangin Pangbalte hi a pil fai taka vel a, tuia silfaia, tha taka chhum hmin thin tur a ni. A kha chi hi chu Industry a hman atan Starch te, Alcohol te, Aceione te siamna atan an ching deuh ber a, a thlum chi hi ei atan an ching thung. A kha chi hi a kung leh a hnahte a sen a nih loh leh a hring tak an ni a, a thlum chi thung chu a hring lar a ni.
Pangbalin thil chi hrang hrang a paite leh a pai zat hetiang hi a ni :-
1. Calories - 157 cal.
2. Moisture - 59.4 g.
3. Carbohydrates - 38.1 g.
4. Protein - 0.7 g.
5. Vitamin B - 0.15 mg.
6. Vitamin C - 25.00 mg.
7. Fat - 0.20 g.
8. Minerals - 50.90 mg.
A leilung duhzwng : Pangbal hian lei chhia a ngam bakah ngaihthah deuh pawha a thar ve mai zel thin avangin Africa hnam hnufualho khuan an ching nasain, chawpui berah an hmang a ni. Engpawh nise, chinna tur hmun chu tui tling lova a luan bo thuai thuai theihna hmun , lei thawl lam deuh ,leitha a duh ber a. Lei pawnlang tha tak a hnuailam lei nghet ni thung si hi a tha .Zung a kaih thuk thei lova, pawnlang te te ah bulbawk a insiam a, seng a tiawlsamin a bawk lian deuh zawk bawk a ni.
Pangbal chinna tur hi vawi 2/3 lo leh phut lawk theih chuan a tha a, a nih loh leh a khur tur feet khat vela thukin laih lawk tur a ni.
A chi lak dan : A chi atan chuan a atang tan tur a ni. A ler no lam paihin a kung chang chin lak tur a ni. Centimetre 16-20 (6-7 inch.) a seiin a tang kha tan a, a ler lam hriat theih nan a bul lam sahthlau zel tur a ni. A kung tha leh hrisel atangin a chi lak tur a ni. tan keh loh nan chem hriam tak chauh hman tur a ni. Ram hectare khat atan a chi 12000 vel a tawk (tin khat hmun ah 4800 Nos.).
A chin dan : Pangbal hian chin dan (method) chi hrang hrang a nei a. Mizoram ah hi chuan phaizawla kan chin ngai meuh loh avangin tlangrama chin dan tha thlur bing ila. Engang ramah pawh ching dawn ila, a tlar fel thei ang bera phun tur a ni. A tlar inkar hlat lam 3-4 ft. a tawka, tlar khata a kung leh a kung inkar lam 3ft. a tawk. A ding ngil emaw, a awmin phun tur a ni a, phun hmain a bul sahtleu kha tan rual leh phawt tur a ni. A ding ngila phun a nih chuan a nghet tawk tur chauha thukah phun tur a ni a, phun thuk lutuk tur a ni lo. A awna phun a nih chuan a chanve aia sei deuh phun pil tur a ni.
Chin hun : Hun hrang hrangah Pangbal hi a chin theih a. January- February , April- May leh September thlaah te an ching deuh ber a. Hmun thenkhatah chuan June thla leh December-January te hi hun tha berah an ngai thung. Mizoramah chuan April –May hi a that ber a rinawm.
Enkawl zui dan : Pangbal chu a chawr atanga ni 25-na velah a bul rihvur vek tur a ni a, tin, hemi rual hian a chawrte kha suat a, a tha ber chauh zel kung tinah zuah tur a ni. Hei hian a bulbawk a titak a, a thar a tihlawk bawk a ni.
Pangbal hmun hi thlakhatah vawikhat zelin thla li chhung vel chu thlawhfai a, rihvur bawk tur a ni. A buL a len hunah erawh chuan enkawl zui teh chiam a ngai tawh lo.
Leitha pek dan : Bawngek leitha pek a tha hle a, thehdarh aichuan a kung bul zelah kg khat vel zel telh a tha ber a ni. Hei bakah hian DAP 125 Kg leh MOP 250 Kg ram hectare khat zelah emaw kung 1000 atan DAP 10 kg leh MOP 20 kg phul tur a ni a, abulah rihvur paha telh a tha.
A natnate : Pangbal hian natna lian tham a ngah tehchiam lova, a lar deuhte chu a hnah rang (leaf spot) te, a uai natna (Bacterial wilt) leh a hnah zung hrual eng (Virus mosaic) te an ni. A hnah rang natna hi kan hriat lar Dithane M-45 in kah tur a ni. A hnah zung hrual (midrib) eng natna hi Rogor in tum ¾ thla khata vawi khat zelin kah thung tur a ni.
Leitha pek dan : Bawngek leitha pek a tha hle a, thehdarh aichuan a kung bul zelah kg khat vel zel telh a tha ber a ni. Hei bakah hian DAP 125 Kg leh MOP 250 Kg ram hectare khat zelah emaw kung 1000 atan DAP 10 kg leh MOP 20 kg phul tur a ni a, abulah rihvur paha telh a tha.
A natnate : Pangbal hian natna lian tham a ngah tehchiam lova, a lar deuhte chu a hnah rang (leaf spot) te, a uai natna (Bacterial wilt) leh a hnah zung hrual eng (Virus mosaic) te an ni. A hnah rang natna hi kan hriat lar Dithane M-45 in kah tur a ni. A hnah zung hrual (midrib) eng natna hi Rogor in tum ¾ thla khata vawi khat zelin kah thung tur a ni.
A seng hun : Phun atanga thla 8-10 velah a seng theih a, chinna ram boruak leh leilung azirin a hmain a tlai thei a ni. Mizoram atan chuan eitur chu thla 7 velah seng a tha tawk a, Starch siam nana hman tur chu thla 10 velah seng a tawk ang.
A chithate : Pangbal chi tha, Mizorama chin atana tha bik turte chu hengte hi a ni.
1. H-43 : Hei hi a tha ber chi a ni a. A bulbal rawng buang a ni deuh ber a, a var te pawh a awm nual bawk . Ei atana tha leh tui tak a ni. A hnungzang eng natna lakah a him bawk. Ram hectare khatah ton 35 thleng a thar thei a, a thar hlawk ber chi a ni. Ram tin khat hmunah 140 qtls. a thar thei a nih chu.
2. H-97: Hei hi a bulbal buang chi bawk a ni, a lian vak ngai lo. Ei atana tha leh tui tak a ni ve tho a ni. A thar hlawk tehchiam lova, ram hectare khat hmunah ton 25 a thar thei. Ram tin khat hmunah 112 qtls. thleng a thar thei tihna a ni.
3. H-165: A kung kak peng lo chi a ni a, bulbawk buang chi bawk a ni. Ei atana tha ber leh tui ber chi a ni a, a thar hlawk lo thung a ni. Hectare khatah ton 27 a thar thei. Ram tin khat hmunah 108 qtls. a thar thei a nih chu.
4. H-226: A kung kak peng tam chi a ni ve thung a, a thlum ber a ni bawk . A hnahzung eng natna lakah a him bawk. Hectare khat hmunah ton 32 emaw tin khat hmunah 128 qtls. thleng a thar thei a ni. Hengho hi eichi, tur pai tlem chi leh a kha lo chi vek an ni. A kha chi, tur pai tam ho hi chu Factory a hman tur chi siam nan hman an ni ber. Mizoram chuan kan mamawh teh chiamin a lang rih lo.
Pangbal ei tura buatsaih dan : Pangbal hi ei tura buatsaih dan chi hrang tam tak a awm a, dahthat dan pawh a ni nghal bawk. A pil fai taka kheh a, silfai a chhum hmin mai hian zing leh chhun thingpui hmeh atan te a tha hle a. Bal angin chawhmeh pangngai nen chaw atan pawh rin mai theih a ni. Thildanga siam dan thenkhat te :-
Pangbal dip siam dan :- Pangbal chu a pil khehfai a, silfai hnuah sinte tea zailep a, chip lo deuha densawm phawt a, ni a phoro tur a ni. A ro that hnuah chhang den anga den dip emaw, her tur a ni. Hei hi thil chi hrang hrang siam nana hman theih a ni tawh a, bur fai leh chhin tha takah dah that tur a ni.
Paratha siam dan :- Pangbal paratha siam nan hetiang hi tehkhawngah hman tur a ni. Pangbal dip No 2, Atta no 1, Ghee chaw ei thirfian 2 hisapa chawhpawlh tur a ni. Hei hi chhang hmeh pangngaia hmeh a, nuai phek a, Atta kanna thirbelah Ghee mawm hlep hlawpa kan ro mai tur a ni.
Pangbal ball siam dan : Chawhpawlh tur te :- Pangbal 1 Kg, Ghee , kan pil theihna tur tawk, Chi tlem , Besan – No 1 leh purun 5 emaw 6 vel.
A siam dan :
1) Pangbal chu ngun taka kheh a, silfai nguna, chhum hmin hnuah a hruite paih fai a, rawtsawm tur a ni a.
2) Alu chhum hmin a, kheh a, rawtsawm bawk tur a ni. Purun zaisawm bawk tura a ni.
3) Pangbal rawtsawm, alu rawtsawm leh purun zaisawmte chawhpawlh a, chi al a, rual taka hmehpawlh tur a ni.
4) Artui tiat vela hmeh hlawm tur a ni.
5) Besan chu far tha thei tawka tuia chawhdiakin chi al bawk tur a ni.
6) Besan chawhdiakah chuan pangbal hlawm chu thlaka, a puma Besan a kairual hnuah Ghee sa takah a pil thei tawkah kan tur a ni. Pangbal ball chu a sen uai hnuah fian pawpa suahchhuah tur a ni. Hei hi thingpui hmeh atan a tha hle a ni.